Τι προκαλεί την ακμή;
Η ακμή αναπτύσσεται από τον συνδυασμό τεσσάρων βασικών παραγόντων:
Αυξημένη παραγωγή λιπαρότητας (σμήγματος): Οι ορμονικές αλλαγές, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία, οδηγούν σε αυξημένη ανδρογονική δραστηριότητα, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή περισσότερης λιπαρότητας (σμήγματος) από τους σμηγματογόνους αδένες του δέρματος.
Ανώμαλη αποβολή κυττάρων του δέρματος: Η φυσιολογική αποβολή των κερατινοκυττάρων (δερματικών κυττάρων) μέσα στους θύλακες των τριχών γίνεται ανώμαλη, συμβάλλοντας σε αποφράξεις.
Βακτήρια (P. acnes): Ένα gram-θετικό βακτήριο που ονομάζεται P. acnes (Propionibacterium acnes) συσσωρεύεται σε φραγμένους θύλακες.
Φλεγμονή: Το P. acnes απελευθερώνει ουσίες που προάγουν τη φλεγμονή, προσελκύοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και προκαλώντας μια τοπική φλεγμονώδη απόκριση, οδηγώντας σε βλατίδες, φλύκταινες και οζίδια.
Αυτοί οι παράγοντες οδηγούν σε διαφορετικούς τύπους βλαβών. Τα μαύρα στίγματα (ανοιχτοί φαγέσωρες) και τα λευκά στίγματα (κλειστοί φαγέσωρες) είναι μη-φλεγμονώδεις βλάβες και είναι συνήθως οι πρώτες που εμφανίζονται. Οι κόκκινες αλλοιώσεις (βλατίδες) και τα πυώδη σπυράκια (φλύκταινες) είναι φλεγμονώδεις βλάβες, οι οποίες μπορεί περιστασιακά να εξελιχθούν σε βαθιές, επώδυνες αλλοιώσεις (οζίδια), σημάδι σοβαρής νόσου. Η ακμή εμφανίζεται συχνότερα στο πρόσωπο (ιδιαίτερα στο μέτωπο, τη μύτη και το πηγούνι), το στήθος, τους ώμους και την πλάτη.
Θεραπεία της ακμής
Επιλογές θεραπείας για την ακμή: θα επιλέξουμε ένα σχέδιο θεραπείας λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα και την έκταση της ακμής, τη μορφολογία της ακμής (π.χ., κυρίως φαγέσωρες ή φλεγμονώδεις βλάβες), τον τύπο του δέρματος, την ανοχή στα φάρμακα, τη συμμόρφωση, το κόστος και τις προτιμήσεις του ασθενούς. Συχνά, ένας συνδυασμός θεραπειών είναι ο πιο αποτελεσματικός.
Η ήπια, φιλική προς το μικροβίωμα περιποίηση του δέρματος και οι διατροφικές προσαρμογές είναι σημαντικές.
Αντί για έντονο πλύσιμο, το οποίο βλάπτει τον φραγμό του δέρματος και οδηγεί σε απώλεια αντιμικροβιακών πεπτιδίων (AMPs), χρησιμοποιήστε ήπια καθαριστικά με pH περίπου 5. Η χρήση καθαριστικών με υψηλότερο pH (~8) μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία του φραγμού του δέρματος και να μεταβάλει το μικροβίωμα.
Η αποδεδειγμένη επίδραση της δυτικής διατροφής στην ανάπτυξη ακμής υποδηλώνει επίσης ότι η θεραπεία με βάση τα προβιοτικά και η διαχείριση της διατροφής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην πρόληψη και θεραπεία της ακμής.
Τύποι Θεραπείας
1. Τοπικές Θεραπείες (εφαρμόζονται στο δέρμα)
Αυτές συνιστώνται ως θεραπεία πρώτης γραμμής για ήπια έως μέτρια ακμή και είναι επίσης χρήσιμα συμπληρώματα όταν χρησιμοποιούνται από του στόματος φάρμακα για μέτρια ή σοβαρή ακμή.
– Υπεροξείδιο του Βενζοϋλίου (BPO): το BPO είναι βακτηριοκτόνο έναντι του P. acnes και έχει φαγεσωρολυτικές (αποφρακτικές) ιδιότητες. Έχει γρήγορη έναρξη δράσης. Μπορεί να προκαλέσει τσούξιμο, ξεφλούδισμα ή κάψιμο, τα οποία μπορούν να μειωθούν με ενυδατικές κρέμες ή μειωμένη συχνότητα εφαρμογής. Οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να προειδοποιούνται ότι μπορεί να αποχρωματίσει πετσέτες και ρούχα. Το BPO είναι ένα εξαιρετικό φάρμακο για ασθενείς με ήπια φαγεσωρική ή φλεγμονώδη ακμή.
– Τοπικά Ρετινοειδή: Προερχόμενα από τη βιταμίνη Α, αυτά τα φάρμακα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στην ομαλοποίηση της απολέπισης του επιθηλιακού τοιχώματος του θύλακα και είναι επίσης φαγεσωρολυτικά. Αποτρέπουν τους μικροφαγέσωρες (πρώιμες βλάβες) και προάγουν την απομάκρυνση των υπαρχουσών βλαβών. Επίσης, αναστέλλουν τις προ-φλεγμονώδεις οδούς. Συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν ξηρότητα και ερεθισμό, τα οποία μπορεί να αντιμετωπιστούν με ταυτόχρονη ενυδάτωση ή λιγότερο συχνή εφαρμογή. Είναι μια δημοφιλής επιλογή για μακροπρόθεσμη θεραπεία συντήρησης για την πρόληψη της υποτροπής. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την Τρετινοΐνη και την Αδαπαλένη.
– Τοπικά Αντιβιοτικά: Αυτά τα προϊόντα, όπως η κλινδαμυκίνη ή η ερυθρομυκίνη, μειώνουν το P. acnes και τη φλεγμονή. Συνήθως συνδυάζονται με BPO ή ρετινοειδές για να μειωθεί ο κίνδυνος βακτηριακής αντοχής.
– Οξέα:
Σαλικυλικό Οξύ: Ένα βήτα-υδροξυοξύ που προκαλεί απολέπιση του δέρματος, διαλύοντας τους λιπιδικούς δεσμούς στους συμφορημένους θύλακες, αποτρέποντας έτσι και βελτιώνοντας τους φαγέσωρες.
Γλυκολικό Οξύ: Ένα άλφα-υδροξυοξύ που προάγει την απολέπιση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τις ουλές ακμής.
Αζελαϊκό Οξύ: Ένα φυσικά απαντώμενο δικαρβοξυλικό οξύ που είναι βακτηριοκτόνο έναντι του P. acnes, είναι αντιφλεγμονώδες και μειώνει τον πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην λεύκανση των μεταφλεγμονωδών υπερμελαγχρώσεων της ακμής.
2. Από του Στόματος Θεραπείες (λαμβάνονται από το στόμα):
Αυτές χρησιμοποιούνται συχνά για μέτρια έως σοβαρή ακμή ή όταν οι τοπικές θεραπείες δεν είναι επαρκείς, ή για εκτεταμένη ακμή στο στήθος ή την πλάτη.
– Αντιβιοτικά (π.χ. Τετρακυκλίνες όπως Δοξυκυκλίνη, Μινοκυκλίνη): Χρησιμοποιούνται για τις αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές τους ιδιότητες έναντι του P. acnes. Γενικά δεν πρέπει να λαμβάνονται με τροφή, εκτός από τη δοξυκυκλίνη, για προστασία από οισοφαγίτιδα. Χρησιμοποιούνται συνήθως για περιορισμένο χρονικό διάστημα και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνα τους (μονοθεραπεία) για την πρόληψη της αντοχής στα αντιβιοτικά.
– Ορμονική Θεραπεία (για μετεφηβικές γυναίκες): Τα από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια (OCPs) μπορούν να είναι ωφέλιμα, ειδικά για ασθενείς άνω των 25 ετών με ακμή κυρίως στο κάτω μέρος του προσώπου και τη γραμμή του σαγονιού, ή εκείνες που εμφανίζουν εξάρσεις που σχετίζονται με τον εμμηνορυσιακό τους κύκλο. Αυτές οι θεραπείες στοχεύουν στη μείωση της παραγωγής σμήγματος. Η βελτίωση απαιτεί συνήθως 3 έως 6 μήνες. Αντενδείξεις περιλαμβάνουν ηλικία άνω των 35 ετών, ενεργό κάπνισμα και ιστορικό θρόμβωσης.
– Ισοτρετινοΐνη (από του στόματος ρετινοειδές): Αυτή είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη σοβαρή οζιδιοκυστική ακμή και είναι το μόνο φάρμακο που επηρεάζει όλα τα συστατικά της τετράδας της ακμής, με δυνατότητα “ίασης” (αν και η υποτροπή είναι πιθανή). Δρα μειώνοντας σημαντικά την παραγωγή λιπαρότητας και μεταβάλλοντας το βακτηριακό περιβάλλον.
3. Άλλες θεραπείες:
– Εξαγωγή Φαγεσώρων: πρόκειται για την αφαίρεση φαγεσώρων (μαύρα και λευκά στίγματα) βελτιώνοντας την εμφάνιση και την διείσδυση της τοπικής θεραπείας.
– Θεραπεία με IPL, Nordlys Candela: μπορεί να μειωθεί ο αριθμός των ενεργών βλαβών, η ερυθρότητα και οι μεταφλεγμονώδεις μελαγχρώσεις.
Αντιμετώπιση των ουλών μετά την ακμή: Τα επίμονα σημάδια των βλαβών ακμής, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων μορφολογιών ουλών (ατροφικές, “icepick”, “boxcar”, “rolling”, και χηλοειδή), είναι συχνά και μπορούν να είναι ενοχλητικά. Αρκετές τεχνικές στοχεύουν στη βελτίωση της εμφάνισής τους, αν και δεν έχει ακόμη καθοριστεί ένα ενιαίο “χρυσό πρότυπο”.
– Δερματικά πληρωτικά (Fillers): Ουσίες, συχνότερα υαλουρονικό οξύ, μπορούν να εγχυθούν σε ατροφικές (εντυπωμένες) ουλές ακμής.
– Χημικά Πίλινγκ: Απολεπιστικοί παράγοντες που σε υψηλότερες συγκεντρώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των ουλών ακμής.
– Θεραπείες Laser: Τα κλασματικά λέιζερ διοξειδίου του άνθρακα (fractional CO2 laser) χρησιμοποιούνται συνήθως για τις ουλές ακμής, διεισδύουν στην επιδερμίδα και τις ανώτερες στοιβάδες του χορίου βοηθώντας την ανάπτυξη νέου κολλαγόνου.
Για την επιτυχία της θεραπεία ακμής χρειάζεται συμμόρφωση με τα θεραπευτικά σχήματα, σωστή καθοδήγηση και υπομονή.
